DEEL 2
AFSLAG ´14
SURRENDER & SURVIVE, ON THE ROAD TO VICTORY!
Zo werd ik in april ‘14 gedwongen een onvoorziene afslag te nemen die mijn leven totaal onoverzichtelijk maakte. Mijn dagelijkse leven op zijn kop. Agenda volgeboekt. Afspraken met verplegers en doktoren.
Scans, echo’s, biopten, buisjes bloed en onbekende medische termen. Vanzelfsprekendheid kwijt. Naïviteit en onschuld overboord. Daarvoor in de plaats ongeloof, hardnekkige ontkenning, angst, boosheid en verdriet. Een huis vol bloemen en niet jarig. Een kruis op mijn voorhoofd.
Bij het project ‘Vrouwentrots’ was ik een betrokken aanschouwer, die nog niet wist dat ze op een dag de opgedane wijsheid voor zichzelf moest inzetten.
Voor ziek zijn bestaat niet een eenduidig recept dat vertelt hoe je beter moet worden. Het is een onbekend proces van vallen en opstaan, van tegenstribbelen en accepteren. Uiteindelijk volgt de overgave en beleef en overleef ik, al schrijvend en schilderend, in een warm bad van familie en vrienden, de noodzakelijke AFSLAG ´14. On the road to Victory!
SURRENDER & SURVIVE
Op de vraag of ik hierover ga schilderen was mijn reactie: “Wat in vredesnaam kun je over kanker schilderen?”. Twee weken later had ik tientallen paneeltjes beschilderd.
Sommigen voorzien van tekst: ‘Out of the blue’, ‘Continue’, ‘Sometimes – you have to kneel’, ‘Liebe, Liebe, Liebe’. Als een geschilderd ‘dagboek’. Verrassend voor mij is het vrolijke, uitbundige kleurenpalet terwijl de inhoud gaat over lichamelijk onvermogen, kwetsbaarheid en labiliteit.
Groot werk volgt. Vanuit het ongewisse schemergebied na de diagnose, ontstaat ‘Twilight-zone’.
Mijn borstafdrukken bedek ik met de bloemen, die de ernst van de situatie verzachten. Niet eerder kende ik de diepte en waarde van een bloem. Bloemen troosten, helen en wiegen. ‘Troost’ als dank aan alle mensen met hun bloemen, tijd en aandacht voor mij.
NIEUWE THEMATIEK
In mijn atelier ontstaat een nieuwe thematiek. Schilderen over ziek zijn, diep gaan en beter worden. Ziek zijn als inspiratiebron. Schilderen om te verwerken. Schilderen om negatieve dingen om te zetten in energie. Schilderen is mijn vak en ik laat mij altijd leiden door hetgeen er om mij heen gebeurt. Schilderen opdat de ‘K’ van Kunst groter wordt dan de ‘k’ van kanker.
Eind april word ik geopereerd, daarna volgen de bestralingen, de chemotherapie en de hormoontherapie.
Met mijn dochter ga ik naar de ziekenhuiskapper, laat mijn haar invlechten, en afknippen. Die dag verheffen we tot een mooi ‘uitje’. We bezoeken een luxe make-up winkel, kopen kleren en we lunchen, praten en lachen uitgebreid. Met een kort kapsel, lipstick, gloss, broek en een vlecht keren we huiswaarts.
CHEMO – meedogenloze kapper
Chemo is ingrijpend en geniepig. Met een verraderlijk geduld druppelt de fleurig roze vloeistof je ader in en kleurt ook je plas en tranen roze. Chemo blijkt een meedogenloze kapper. Na een week liggen de plukken haar op mijn kussen. Ik wil niet wachten tot mijn haar langzamerhand terecht komt in het afvoerputje, bed, op schouders of bank.
Mijn geliefde scheert mijn hoofd kaal. In de avondzon.
Bij gebrek aan goed materiaal doen we er wel twee uur over. Het voelt goed, ook al hapert het. Ik op een krukje, verwarmd door de zon, de haren liggen om mij heen op de straat. Bijna plechtig nemen we afscheid van mijn haar. Zoonlief wil de handeling niet zien maar het resultaat verrast hem en beangstigt niet.
Die avond ga ik voor de eerste keer met mijn blote hoofd onder de douche, een volledig nieuwe ervaring, sensatie bijna. Wel stoot ik regelmatig mijn hoofd omdat de waarschuwings-buffer van het haar weg is. Zelfs in de koelkast stoot ik mijn hoofd. Bij het wassen van mijn gezicht onder de kraan stoot ik me steeds weer. Elke nacht schrik ik als ik mijn kale kop in de badkamerspiegel voorbij zie schuiven. Bij koude nachten slaap ik met een muts op. Heerlijk is het om de zon te laten schijnen op mijn kale schedel; bijzonder intense warmte. Dan verlies ik ook mijn wimpers en wenkbrauwen en voel me af en toe een dikke kikker met blote-billen-gezicht. Op de traditionele familiefoto tijdens kerst 2014 sta ik toch te stralen met mijn kale kop.
Er zijn confronterende momenten in de grote buitenwereld; bij de douane op het vliegveld, moet ik mijn hoed afzetten en probeer ik met mijn opgeheven, kale hoofd te doen alsof het me niet raakt. Ik hoor wereldleiders spreken over het uitroeien van het kankergezwel als het over terrorisme gaat. Niet eerder voelde ik deze harde vergelijking zo binnenkomen met een woordkeus die ik verafschuw.
‘Herken mij toch, ik ben het’
Chemo maakt me ziek. Chemo maakt dat ik wil wegkruipen; er niet wil zijn. ‘Onder de deken’ wil ik zijn en af en toe even blijven.
Ik heb een pruik gekocht en haat het ding. Mijn ’aangevreten rat’ noem ik hem. Mensen herkennen mij niet meer. Ja, aan mijn hond, mijn auto, partner of mijn jas.
Door de pruik of hoed en mijn volle dan weer ingevallen wangen, ziet men niet wie ik ben. Als ik mensen gedag zeg, ontvang ik een weifelende begroeting terug. Dat doet pijn, ik begrijp het maar voel me ook ontkend, niet gezien, verdrietig. Ik krijg nare dromen over mijn pruik. Dat ik over straat fiets en vergeten ben mijn pruik op te zetten. Ik droom over een afgewaaide pruik. Een achterstevoren geplaatste pruik. Een pruik die volledig uitvalt of steeds door de zon van kleur verandert. In een hele mooie droom landt er een vogel op om er in te nestelen.
‘De lente kwam en bracht mij mijn haar!’
Eindelijk breekt, met de lente van 2015, de zon door. Ik begin uit mijn schulp te kruipen en krijg weer lucht.
De wereld gaat weer een beetje open. Mijn haar groeit en groeit en het blijft! En dan in juli ga ik voor het eerst naar de kapper. Dit keer neem ik mijn afgeknipte haar niet mee naar huis maar laat het fijntjes opvegen door de kapster.
Vanaf het begin van AFSLAG ‘14, vertrouw ik in Victory. Vanuit dit gevoel ontstaat een schilderij in ruitvorm, naar een werk van Mondriaan.
Als zoete petitfourtjes verschijnen zachte, lichte, roze borstafdrukken. Onder elke afdruk schrijf ik een wens voor alle vrouwen met borstkanker: voorspoedig herstel, hervinden van vertrouwen en Victory.
ON THE ROAD
Ik beschilder een lange weg van tientallen op elkaar aansluitende vierkante paneeltjes waarin alles samenvalt. De ondergrond bedekt met een borstafdruk, daaroverheen bloemen van troost, foto’s, verbandgaas voor het helen, woorden die duiden op ontkenning, verdriet en liefde. Mijn weg die verhaalt over ongeloof, hoop, overgave, worsteling en overleven. Mijn weg die eindigt in champagne met een toost op het leven: EVVIVA LA VITA!
AFSLAG ’14, een onvoorziene afslag. Het heeft me ook veel gebracht: op het persoonlijke vlak oneindig veel liefde, altijd al aanwezig maar nu nog nadrukkelijker uitgesproken. Bevoorrecht voel ik mij met mijn vak waardoor ik invulling en uiting kan geven aan kanker krijgen en ziek zijn. Mijn vak, fungerend als medicijn. Ja, ik ben bevoorrecht!
De afslag leidt naar nieuwe wegen. De teugels heb ik weer in handen.
De ´k´van kanker is klein, de ´K´ van Kunst heeft overwonnen!
Annet Tersteeg
Maart 2018
Wil je met mij in gesprek of reageren op Vrouwentrots Afslag ‘ 14? Neem contact met me op
Werk uit Vrouwentrots wordt op verzoek tentoongesteld, en is gebundeld in een speciale kunst- en kijkboek.